Hiệu phỏng tân phương (bổ âm liễm dương an thần phương) – Hải Thượng Lãn Ông

Sách Tố vấn không có phương, không phải là giấu phương. Vì muốn xoay chuyển huyền cơ tạo hóa mà không đặt phương đó thôi. Từ đời Hán về sau, các bậc danh hiền lần lượt ra đời, phương pháp lập ra rất nhiều, cũng chẳng qua phỏng theo bệnh mà lập phương, cho nên nói phương là phỏng. Khốn nỗi đường lối xưa nay khác nhau, bẩm sinh khỏe yếu khác nhau, phong thổ thích hợp khác nhau, sang hèn hoàn cảnh khác nhau, già trẻ thân thể khác nhau, bệnh mới bệnh lâu khác nhau; nguyên nhân có nội nhân, ngoại nhân khác nhau, đâu có thể đem khuôn phép nhất định của cổ phương mà gán ghép với chứng bệnh biến hóa của người nay được.

Những cổ phương thần hiệu thì bổ thủy không gì bằng bài Lục vị; bổ hỏa không gì bằng Bát vị; dưỡng huyết có bài Tứ vật, bổ khí có bài Tứ quân; khí huyết đều hư cả thì có những bài Bát trân, Thập toàn; trong ngoài đều cảm thì có những bài Cửu vị, Ngũ tích; bồi thêm nguồn gốc sinh hóa hậu thiên thì có bài Bổ trung ích khí; giúp thêm công dụng sinh hóa hậu thiên thì có những bài Dưỡng vinh, Quy tỳ; bổ trung châu (Tì vị) thì có bài Sâm phụ Lý trung có ý nghĩa cứu giúp rất là rộng rãi và đầy đủ, điều nguyên khí thì có bài Tư âm quát độc, việc nhuận tả không phải là không chu đáo. Cho nên trong lâm sàng tôi coi những bài này làm bậc thang vững chắc và gia giảm để dùng. Nhưng cũng có chứng trạng khó có thể hình dung ra được bệnh gì, không thể không nhọc lòng nghĩ ngợi, tự mình cố gắng đặt ra phương pháp để ứng phó với bệnh tình, thường có những phương gặp bệnh khó mà chữa rất nhanh, vì thế mới biên tập những phương ấy lại để làm then chốt riêng trong nhà, nhan đề là “Hiệu phỏng tân phương”, tuy không dám bổ sung những điều chưa đầy đủ của người xưa, nhưng cũng lưu lại một chút khổ tâm của tôi trong việc nghiên cứu Y học.

LÊ HỮU TRÁC
Biệt hiệu Hải Thượng Lãn Ông