Tiến Trình Văn Hoá Việt Nam Từ Khởi Thuỷ Đến Thế Kỷ XIX

Hướng tới kỉ niệm 50 năm thành lập Nhà xuất bản Giáo dục và thực hiện chiến lược mở rộng, phát triển sản phẩm mới, trong những năm gần đây, bên cạnh việc xuất bản, phát hành kịp thời, đồng bộ sách giáo khoa và các loại sách tham khảo phục vụ giáo dục phổ thông, Nhà xuất bản Giáo dục còn rất chú trọng tổ chức biên soạn, xuất bản các bộ sách tham khảo lớn, có giá trị khoa học và thực tiễn cao, mang ý nghĩa chính trị, văn hoá, giáo dục sâu sắc, được trình bày và in ấn đẹp, gọi là sách tham khảo đặc biệt. Loại sách này nhằm đáp ứng nhu cầu học tập, nghiên cứu, giảng dạy của học sinh, sinh viên, nghiên cứu sinh, giáo viên phổ thông, giảng viên đại học, cao đẳng, dạy nghề, cán bộ nghiên cứu, cán bộ quản lí giáo dục và đông đảo bạn đọc, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, dân trí xã hội trong thời kì mới, giữ gìn, “xây dựng và phát triển nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc” theo tinh thần Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 của Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá IX, từng bước đưa giáo dục Việt Nam hoà nhập với thế giới. Đây là những cuốn sách nghiên cứu chủ trương, đường lối của Đảng, của Chủ tịch Hồ Chí Minh về văn hoá, giáo dục ; các chuyên khảo ; các sách tuyển tập những công trình nghiên cứu về khoa học xã hội và nhân văn, khoa học tự nhiên và công nghệ, … của các nhà khoa học, Nhà giáo Nhân dân đã được tặng Giải thưởng Nhà nước, Giải thưởng Hồ Chí Minh ; các sách về danh nhân văn hoá Việt Nam và thế giới ; những bộ tư liệu, thư tịch và những pho sử cổ có giá trị lịch sử, văn hoá cao ; các sách tra cứu và những bộ từ điển tiếng Việt, từ điển đối dịch tiếng nước ngoài với tiếng Việt và tiếng Việt với tiếng nước ngoài hoặc với các tiếng dân tộc anh em ; các bộ sách dịch có giá trị văn hoá, khoa học của nước ngoài.

Tham gia biên soạn mảng sách tham khảo đăc biệt là các nhà khoa học đầu ngành, các nhà giáo, nhà quản lí giỏi, nhiều kinh nghiệm thuộc các lĩnh vực khác nhau, có uy tín đối với độc giả trong và ngoài nước.

Theo định hướng xuất bản trên, Nhà xuất bản Giáo dục xin trân trọng giới thiệu cuốn sách TIẾN TRÌNH VĂN HOÁ VIỆT NAM TỪ KHỞI THUỶ ĐẾN THẾ KỈ XIX, một công trình khảo cứu về văn hoá học của tác giả Nguyễn Khắc Thuần. Tập sách chứa đựng một khối lượng tài liệu rất phong phú và được tác giả thực hiện các bước xử lí về tư liệu học rất thận trọng. Đây là một phác thảo rất công phu về cấu trúc và đặc trưng của tiến trình văn hoá Việt Nam trong từng giai đoạn lịch sử khác nhau, một đóng góp rất đáng ghi nhận đối với ngành Văn hoá học non trẻ của nước nhà…

Đây là một phác thảo công phu, chứa đựng khối lượng tài liệu phong phú được xử lý thận trọng, “một đóng góp rất đáng ghi nhận đối với ngành Văn hóa học non trẻ nước nhà”.

Mục Lục:

Chương I: Những vấn đề chung

I. Mối quan hệ giữa lịch sử văn hóa với lịch sử nhà nước

II. Đối tượng nghiên cứu của văn hóa tiền sử và văn hóa sơ sử

Chương II: Văn minh sông Hồng

I. Khái niệm

II. Văn minh sông Hồng – Văn minh dựng nước

III. Văn minh sông Hồng – Nền văn minh đầu tiên xây dựng và khẳng định bản sắc văn hóa Việt Nam

IV. Văn minh sông Hồng – Nền văn minh đầu tiên xây dựng và khẳng định bản lĩnh Việt Nam

Chương III: Cuộc đối đầu Việt – Hán và một số vấn đề về văn hóa thời Bắc thuộc

A.Cuộc đối đầu Việt – Hán

I. Bối cảnh lịch sử mới

II. Phong trào đấu tranh tiêu biểu của nhân dân ta

B. Một số vấn đề về văn hóa thời Bắc thuộc

I. Nho giáo và quá truyền bá nho giáo vào nước ta

II. Đạo giáo và sự truyền bá đạo giáo vào nước ta

III. Phật giáo và quá trình truyền bá Phật giáo vào nước ta

IV. Thực trạng và đặc trưng mới của đời sống văn hóa thời Bắc thuộc

V. Chủ nghĩa yêu nước và những nội dung biến thái mới

Chương IV: Văn hóa nước nhà trong kỉ nguyên độc lập, tự chủ và thống nhất

A. Kỉ nguyên độc lập – Tự chủ và thống nhất (905 -1527)

I. Bước đầu xây dựng và khẳng định (905 -1009)

II. Nước Đại Việt dưới thời Lý (1010 -1225)

III. Nước Đại Việt dưới thời Trần (1226 -1400)

IV. Đất nước những năm đầu thế kỉ XV

V. Nước Đại Việt thời Lê sơ (1428 -1527)

B. Một số vấn đề tư tưởng

I. Nho giáo

II. Đạo giáo

III. Phật giáo

IV. Vấn đề tam giáo

V. Những nội dung mới của chủ nghĩa yêu nước

C. Sự phát triển mạnh mẽ của văn học

I. Nhận định chung

II. Sự chuyển hóa của lực lượng sáng tác

III. Sự khai sinh của tổ chức sáng tác

IV. Những tác giả tiêu biểu

D. Cuộc đồng loạt khai sinh các ngành khoa học.

I. Sử học

II. Địa lí và địa lý học lịch sử

III. Thiên văn và lịch pháp

IV. Y học

V. Bước đầu xuất hiện của một số ngành khoa học tự nhiên

VI. Khoa học quân sự

E. Sự phát triển của các loại hình nghệ thuật

I. Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc

II. Nghệ thuật trang trí và hội họa

III. Nghệ thuật ca – múa – nhạc

IV. Một số loại hình nghệ thuật khác

F. Những vấn đề cần quan tâm thêm

I. Cuộc đại hội tụ lần thứ hai của văn hóa Việt Nam

II. Tổ chức gia đình, quan hệ họ tộc và văn hóa ứng xử của người Việt

III. Văn hóa Lý – Trần, văn hóa Thăng Long hay văn hóa Đại Việt

IV. Bốn ngôi sao sáng nhất của bầu trời văn hóa trong cuộc đại hội tụ lần thứ hai

Chương V: Văn hóa nước nhà trong thời kì đổ nát của nền thống nhất quốc gia (1527 -1801)

A. Ba thế kỉ đất bằng nổi sóng

I. Cơn địa chấn đầu thế kỉ XVI

II. Nỗi đau chia cắt đàng ngoài – đàng trong

III. Cơn bão lửa của chiến tranh nông dân thế kỉ XVIII và phong trào Tây Sơn

B. Những nét mới trong đời sống tư tưởng

I. Quá trình từng bước sụp đổ thảm hại của Nho giáo

II. Phật giáo trong lòng xã hội Đại Việt thế kỉ XVI, XVII và XVIII

III. Một số vấn đề về đạo giáo

IV. Thiên Chúa giáo ở Việt Nam

C. Văn học

I. Văn học thành văn

II. Văn học dân gian

D. Sự phát triển của các loại hình nghệ thuật

I. Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc

II. Nghệ thuật hội họa dân gian

III. Nghệ thuật ca múa nhạc

E. Các trung tâm văn hóa tiêu biểu

I. Những trung tâm văn hóa lớn ở đàng ngoài

II. Những trung tâm văn hóa lớn ở đàng trong

Chương VI: Văn hóa Việt Nam thế kỉ XIX

A.Bối cảnh lịch sử mới

I. Sự thành lập triều Nguyễn – Lịch sử và vấn đề

II. Những chính sách buổi đầu của triều Nguyễn

III. Kinh tế nước nhà thời Nguyễn

IV. Quan hệ bang giao

V. Xã hội Việt Nam nửa đầu thế kỉ XIX

VI. Thực dân Pháp xâm lược nước ta

B. Văn hóa Việt Nam thời Nguyễn

I. Nho giáo và những vấn đề mới của Nho giáo

II. Cuộc chấn hưng của Phật giáo

III. Cơ hội phát triển mới của đạo giáo

IV. Thiên Chúa giáo trước những thử thách mới

V. Vị trí của triều Nguyễn đối với văn hóa dân tộc

Chương VII: Các nhà văn hóa tiêu biểu cuối thế kỉ XVIII đầu thế kỉ XIX

I. Đôi điều về tiêu chí

II. Lê Quý Đôn, Lê Hữu Trác, Nguyễn Du và Phan Huy Chú – Bốn nhà văn hóa tiêu biểu thế kỉ XVIII – XIX.